Moet ik verschijnen als de politie mij oproept voor een verhoor?
Een oproep van de politie om te verschijnen voor een verhoor komt steeds vaker voor. In de oproep van de politie wordt iemand ontboden om op het politiebureau te verschijnen om verhoord te worden in een bepaalde strafzaak. Het hoeft hierbij niet alleen te gaan om een verdachte maar kan ook betrekking hebben op een getuige. De gebruikte term “ontbieden” lijkt te impliceren dat je verplicht bent om medewerking te verlenen. Is dat ook daadwerkelijk het geval?
De uitnodigingsbrief
Op grond van de ‘Aanwijzing rechtsbijstand politieverhoor 2010A007’ is de politie verplicht om aan degene die schriftelijk wordt uitgenodigd (‘ontboden’) om voor verhoor naar het politiebureau te komen kenbaar te maken in welke hoedanigheid (namelijk als verdachte of als getuige) hij wordt uitgenodigd en zal worden verhoord. Indien hij als verdachte zal worden verhoord, dient in de brief vermeld te worden van welk strafbaar feit hij wordt verdacht. Daarnaast dient in de brief te worden vermeld of het voornemen bestaat om de verdachte na zijn aankomst op het politiebureau aan te houden.
Uit de uitnodigingsbrief moet dus blijken of je wordt aangemerkt als verdachte of als getuige. Feitelijk maakt het voor de beantwoording van de uiteindelijke vraag of je verplicht bent om te verschijnen op het politiebureau voor het verhoor niet uit. Gevoelsmatig maken de kwalificaties “verdachte” en “getuige” natuurlijk een groot verschil. Bovendien dient de uitnodigingsbrief je in staat te stellen een weloverwogen keuze te maken of wel of geen gehoor te geven aan de oproep.
De uitnodiging om te verschijnen als getuige
Voor getuigen geldt dat zij “slechts” verplicht zijn een verklaring af te leggen indien zij worden opgeroepen door de rechter(-commissaris) of de officier van justitie. Het afleggen van een verklaring op het politiebureau is dus geen verplichting van een getuige maar wordt in het kader van waarheidsvinding wel gewaardeerd. Indien je niet op de uitnodiging verschijnt, bestaat uiteraard wel de mogelijkheid dat je op een later tijdstip alsnog door de rechter-commissaris of de officier van justitie wordt opgeroepen en verplicht bent om te getuigen op de rechtbank. Slechts indien je een beroep op het verschoningsrecht kunt doen, bestaat de mogelijkheid om geen verklaring te hoeven afleggen. De rechter-commissaris toetst echter wel zelf of het beroep op verschoningsrecht terecht is en verschijning als getuige is in dat geval nog steeds verplicht.
De uitnodiging om te verschijnen als verdachte
Als verdachte kan je op grond van het nemo tenetur beginsel niet worden verplicht mee te werken aan jouw eigen veroordeling. In de Nederlandse strafwet is dit beginsel vastgelegd in art. 29 Wetboek van Strafvordering waarin staat dat een verdachte, kortweg, niet tot antwoorden is verplicht. Ook als verdachte ben je dus niet verplicht om gehoor te geven aan de oproep van de politie om een verklaring te komen afleggen op het politiebureau. De situatie ligt echter wel anders en genuanceerder dan wanneer je als getuige bent aangemerkt. Mocht je ervoor kiezen niet te verschijnen dan is de kans zeer aannemelijk dat je gesignaleerd wordt en spontaan aangehouden kan worden.
Voornemen tot aanhouding & aanhouding buiten heterdaad
Zoals hierboven beschreven dient de politie in de uitnodiging aan te geven of het voornemen bestaat om je als verdachte aan te houden. Voor deze aanhouding buiten heterdaad dient er sprake te zijn van een verdenking van een strafbaar feit waarvoor voorlopige hechtenis is toegestaan. Afhankelijk van de vraag of voorlopige hechtenis is toegestaan en het voornemen om je wel of niet aan te houden kan je dus een weloverwogen keuze maken om wel of geen gehoor te geven aan de oproep. Van groot belang is in ieder geval dat je niet zomaar feiten gaat bekennen, en dus bewijs tegen jezelf gaat leveren, zonder dat je daartoe verplicht bent. In zaken waarin er al weinig bewijs is kan een verhoor al snel de doorslag geven. Voorafgaand aan het verhoor is het dan ook verstandig om met een strafrechtadvocaat contact op te nemen om precies te bekijken wat de mogelijkheden en consequenties zijn.
Consultatiebijstand en verhoorbijstand
Verdachten die zijn aangehouden hebben al langer het recht om, voorafgaand aan het verhoor door de politie bijstand (consultatie) te krijgen van een (piket)advocaat. De verdachte heeft dan het recht om zijn advocaat te spreken vóórdat het verhoor begint. In beginsel heeft de advocaat twee uur de tijd om naar het politiebureau te komen. Dit recht wordt consultatiebijstand genoemd. Consultatiebijstand is voor aangehouden verdachten kosteloos als het gaat om strafbare feiten waarvoor voorlopige hechtenis is toegestaan. Voor strafbare feiten waarvoor geen voorlopige hechtenis is toegestaan en voor overtredingen hebben aangehouden verdachten het recht om telefonisch overleg te plegen met de advocaat. Indien de verdachte alsnog zijn advocaat wenst mag de verdachte de advocaat op eigen kosten alsnog laten komen om zijn advocaat te spreken vóórdat het verhoor begint.
Sinds 1 maart 2019 bestaat echter ook het recht op bijstand van een advocaat tijdens het verhoor. Dit recht wordt verhoorbijstand genoemd. Evenals voor het rechts op consultatiebijstand geldt dat verhoorbijstand voor verdachten ten aanzien van strafbare feiten waarvoor voorlopige hechtenis is toegestaan kosteloos is. Voor zaken waarvoor geen voorlopige hechtenis is toegestaan en overtredingen kan de verdachte ervoor kiezen om verhoorbijstand te nemen waarbij de kosten voor eigen rekening komen. Voor minderjarigen geldt dat zij in plaats van een advocaat ook een vertrouwenspersoon mogen aanwijzen die aanwezig is tijdens het verhoor.
Tijdens het verhoor zal de advocaat erop toezien dat er geen ongeoorloofde druk door de verhorende verbalisant wordt uitgevoerd en kan de advocaat op cruciale momenten verzoeken om kort met de verdachte te overleggen. De advocaat kan dus geen vragen beantwoorden en zijn rol is in die zin beperkt tot het uitvoeren van controle of de verhorend verbalisanten de strafrechtelijke procedures niet omzeilen of niet in acht nemen.
Tips van Bob
De politie is verplicht om in de oproep (ontbieding) om een verklaring te komen afleggen op het politiebureau verplicht om op te nemen of je als verdachte of als getuige wordt opgeroepen. In het geval van de verdachte moet eveneens vermeld zijn om welk strafbaar feit het gaat en of het voornemen bestaat om de verdachte aan te houden. Zowel de getuige als de verdachte zijn niet verplicht om gehoor te geven aan de oproep om een verklaring af te leggen. Het is in beide gevallen echter wel verstandig om met een strafrechtadvocaat contact op te nemen. Bij een ontbieding hebben de rechercheurs alle tijd gehad om een prachtig verhoorscript te schrijven en alle bewijzen fatsoenlijk te ordenen! Ga altijd bij een strafrechtadvocaat langs en hou je aan het plan en ga vooral geen verhalen verzinnen tijdens het verhoor. Het eerste verhoor is het belangrijkste verhoor en bepaald vaak de uitkomst van de strafzaak!
Bent u aangehouden of mag u op gesprek komen bij de politie? Een strafrechtadvocaat van Koppert Legal in Almere en Lelystad kan u verder helpen. Maak vandaag nog een afspraak en kom langs op onze vestiging.
